Emekliliğe ilişkin çokça sorulan sorulardan biri erken emeklilik. 1999’dan önce işe başlayanlar için belli şartlarda 3600 günle emeklilik hakkı var. Bu, halk arasında erken emeklilik olarak biliniyor. Ancak ülkemizde hem engelli hem de hastalık nedeniyle işgücü kaybına uğramış milyonlarca kişi var. İşte bu kişiler daha az primle emekli olabiliyor.
EN AZ YÜZDE 60
Buna ‘malulen emeklik’ deniyor. Malulen emekli olabilmek için gerekli ilk ve en önemli şart, çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olduğuna dair sağlık kurulu raporu. Bu raporun alınabilmesi için kişilerin bulundukları il veya ilçedeki SGK merkezlerine başvurmaları ve yetkili hastanelere sevk edilmeleri gerekiyor. Yani SGK’nın sevki şart.
PRİM ŞARTI VAR
Sevkin, SGK üzerinden yapılmasının nedeni, yalnızca sağlık kurulu raporunun malullük aylığı almak için yeterli olmamasından kaynaklanıyor. Kişi, çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olduğunu belgelese bile en az 1800 gün prim ödemesi gerekiyor. Malulen emekli olabilmek için çalışma gücü kaybında dikkate alınan rahatsızlıkların ilk kez sigortalı olunan tarihten sonra başlamış olması gerekiyor. Malul kişinin en az 10 yıl sigortalı olması da aranan diğer bir şart. Yani, malullük aylığı alınabilmesi için 10 yıldır sigortalı olma koşulu bütün maluller için gerekli değil.
10 YIL ŞARTI NE ZAMAN ARANMAZ?
Malul kişi eğer başka birisinin sürekli bakımına muhtaç durumda ise 10 yıldır sigortalı olma koşuluna tabi olmaksızın malullük aylığı alabilir. Ancak sağlık kurulu raporunda bu yönde bir ibare bulunmuyorsa, bu durumda sigortalının malul sayılabilmesi için hem 5 yıl ödenmiş priminin olması, hem de en az 10 yıldır sigortalı olması gerekir.
KANSER HASTASINA 18 AY MAAŞ
Kanser hastalarına 18 ay malullük maaşı ödeniyor. Süre, hastalığa göre 24 aya kadar çıkıyor. Kanser türüne göre değişmekle birlikte, malullük aylığı almak için gerekli prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık şartlarını sağlayan kanser hastalarına teşhisten itibaren 1 yıl içinde başvurmaları şartıyla sağlık kurulu raporu aranmadan malullük aylığı bağlanıyor.
BAŞVURMAK GEREKİYOR
Teşhisten itibaren 1 yıl içinde SGK’ya başvuranlar 18 ay süreyle malul sayılıyor. 18 aylık sürenin sonunda kanser hastalığına bağlı olarak çalışma gücünde kayıp söz konusu ve bu kaybın oranı en az yüzde 60 ise bu kişiler malullük aylığı almaya devam ediyor. Çalışma gücünde kayıp yüzde 60’ın altındaysa malullük aylığı kesiliyor.
ORGAN NAKİLLERİ
Organ nakli (böbrek, karaciğer, akciğer, kalp gibi) olanlar da malul sayılıyor. SGK, hangi organ nakli veya sağlık sorunu sonucunda malul olunacağını tahmin edebiliyor. Bu nedenle malulen emekli olan kişiye ‘2 yıl sonra muayeneye gel’ diyebiliyor. Bu muayene işgücü kaybı yüzde 60’ın altında tespit edilirse maaş kesiliyor.
MİRASÇI ALABİLİYOR
Malulen emeklilik işlemleri 5-6 ayı bulabiliyor. Bu sürede malul vefat ederse mirasçısı hakediş tarihinden itibaren parayı alabiliyor. Mirasçıya, vefat eden malulle ilgili rapor çıktıktan sonra ödeme yapılıyor. Bağkurlu’ların malül aylığı bağlatabilmesi için SGK’ya prim borcu olmaması gerekiyor.
HANGİ HASTALIĞI OLANLAR AYLIK ALABİLİR?
■ Kanser
■ Epilepsi
■ Demans
■ Alzheimer
■ Parkinson sendromu
■ Beyin tümörleri
■ Serebral palsi
■ Multiple Skleroz
■ Zeka gerilikleri (IQ 50 ve altı)
■ Şizofreni
■ Bipolar bozukluk
■ Yardımsız ayakta durmayı engelleyen denge bozuklukları ile birlikte işitme kaybı
■ Görme azlığı
■ Retina kanamaları
■ Kol, bacak gibi organ kaybı
■ Anemi
■ Behçet hastalığı
■ Gastrointestinal kanamalar
■ Karaciğer sirozu
■ Kalp yetmezliği
■ Kalp kapak hastalıkları
■ Kalp-Böbrek Karaciğer-akciğer nakli
■ Tüberküloz
■ AIDS
■ Sara
■ Astım
■ KOAH
■ Uyku bozuklukları
Not: Bu hastalıklara sahip olanlara aylık bağlanıp bağlanmayacağına sağlık kurulu raporundan sonra karar veriliyor.