Mayıs ve haziran ayıyla birlikte turizm, tarım ve orman sektörleri başta olmak üzere çok sayıda sektörde mevsimlik işçi sezonu da açılıyor. Mevsimlik işçi sayısının 1 milyon civarında olduğu tahmin ediliyor. Çoğu kayıtdışı da olsa bu işçilerin de yasal hakları var. Aynı işverene bağlı iş yerlerinde iki veya daha fazla sezon çalışan işçiler ihbar ve kıdem tazminatı alabiliyor.
ASGARİ ÜCRETE GÖRE
İşveren sezon sonunda iş sözleşmesini askıya aldığı ya da iki sezon üst üste 6 ay çalıştırdığı işçiyi yeni sezonda işe almazsa ihbar ve kıdem tazminatı ödemek zorunda. Kıdem tazminatı, çalışılan her yıl için en az bir aylık brüt asgari ücret (2558 lira) üzerinden hesaplanıyor. Mevsimlik işlerde işçinin çalışmadığı dönemler kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmıyor.
AY HESABI YAPILIYOR
Yılda 6 ay üzerinden 10 sezon çalışan bir işçiye 60 aylık (5 yıl) çalışması üzerinden tazminat hakkı doğuyor. Yeni sezonda işe başlatılmadığında bu işçiye 8 haftalık ihbar tazminatı da ödenmesi gerekiyor. Diğer yandan işçilerin, bir işyerinde ücretli yıllık izin hakkı elde edebilmesi için 1 yıl çalışması gerekiyor. Mevsimlik işçiler sezonluk çalıştıkları için bir yılı tamamlayamadıklarından bu haktan yararlanamıyor.
EN AZ 1015 LİRA MAAŞ HAKKI
Mevsimlik işçiler, başka bir iş bulamadıkları takdirde işsiz kalıyor. Yasaya göre; hizmet akdinin belirli süreli olması halinde, bu sürenin bitimi nedeniyle işsiz kalanlar 1015 lira ile 2031 lira arasında işsizlik maaşı alabiliyor. Bunun için, son 120 günde (4 ay) prim ödenmesi ve son 1080 günde (3 yıl) en az 600 gün sigortalı olunması koşulu da aranıyor. 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olanlara 180 gün; 900 gün sigortalı olanlara 240 gün; 1080 gün sigortalı olanlara da 300 gün süreyle işsizlik ödeneği veriliyor.
PRİMLERİ KENDİ ÖDÜYOR
BAŞVURU GEREKİYOR
2008 yılındaki sosyal güvenlik düzenlemesiyle tarım sektöründeki mevsimlik işçiler sigorta zorunluluğunun dışında tutuldu. 2011 yılında ilave edilen Ek Madde 5 uyarınca sigorta hakkı sağlandı. Yasaya göre, tarım veya orman işlerinde hizmet akdiyle geçici olarak çalışan mevsimlik işçilerin sigortalı olabilmesi için işe giriş bildirgesini, sürekli ikametlerinin ya da çalıştıkları yerin bağlı bulunduğu muhtarlıklar ile tarım müdürlüklerine onaylatarak sosyal güvenlik merkezlerine başvurmaları gerekiyor.
AYLIK 709 LİRA
Bu işlemleri yaptırma sorumluluğu işçiye ait. Mevsimlik işçiyi çalıştıran işverenlerin sigorta yaptırma zorunluluğu bulunmuyor. Bunun için işçinin primleri kendisinin yatırması gerekiyor. Buradaki tek avantaj işçinin 26 gün üzerinden prim yatırarak 30 günlük sigortalı sayılması. Mevsimlik tarım işçisi bu yıl bu kapsamda her ay 709 lira prim yatırarak sağlıktan yararlanırken, emekliliği için gerekli primlerini tamamlayabilir.