İznik Gölü’nün 20 metre açığında 1,5-2 metre derinlikte bulunan, bin 500 yıl önce Aziz Neophytos adına inşa edildiği belirlenen bazilikanın bir kısmı kışın yağışların yeterince yağmamasından dolayı karadan görülüyor.
Daha önce su altı müzesine dönüştürüleceği açıklanan bazilika 2014 yılında keşfedildi. Tarihi M.Ö. 4’üncü yüzyıla kadar uzanan, Bitinya, Roma, Selçuklu ve Osmanlı medineytlerine ev sahipliği yapan İznik’teki tarihî bazilika ’2014 yılının en önemli 10 keşfi’ arasında gösterilmişti.
Sanat tarihçisi Doğan Özgün Kolaç, “İznik için en önemli konu, milattan sonra 325 yılında gerçekleştirilen birinci konsil. Birinci konsilin özelliği hem dünya tarihi açısından, hem de İznik tarihi açısından çok mühim. Buranın da şöyle bir bağlantısı var. Gölün içinde yaklaşık 2 metre metre derinlikte Aziz Neophytos’a ait olduğu düşünülen, yani ona ithaf edildiği belirtilen bir bazilika söz konusu. Burası 2014 yılında keşfedildi. Amerikan Arkeoloji Enstitüsü tarafından yılın en önemli 10 keşfinden biri sayıldı. Araştırmacılar tarafından Vatikan’daki Sistina Şapeli’nde bulunan bir freskten dolayı arkamızda gördüğünüz Aziz Neophytos’a atfediliyor. Bununda sebebi ise bu freskde yer alan göl manzarası ve surlar. Bu da haliyle birinci konsilin bu göl içerisindeki bazilikada gerçekleştirildiğini akla getiriyor. Bu açıdan çok önemli. Hristiyan dünyası ve İznik tarihi açısından önemli yapı. Umarım en kısa zamanda halka açılır, bir su altı müzesi olabilir, y ada üzerinden bir korumayla ziyaretçilere açılabilir. Bu tür yapıların çok fazla bekletilmemesi gerekiyor. Şu anda fazla yağış yağmamasından dolayı sular biraz çekilmiş durumda. Şiddetli rüzgarlarda çıkan dalgalar yapıya zarar veriyor” dedi.
