E-postalarımız, sosyal medya hesaplarımız, video ve fotoğrafları arşivlediğimiz depolama alanları sık kontrol ettiğimiz ve kullandığımız dijital mecralar. Peki biz öldükten sonra bu hesaplara ne oluyor? Dijital miras, burada devreye giriyor. Her ne kadar dijital miras dendiğinde akla sosyal medya hesapları gelse de, web siteleri, alan adları, ücretli müzik ve video siteleri, kısacası online ortamda varlığımızı sürdürdüğümüz her mecra, dijital miras kapsamına giriyor. WhatsApp, Telegram gibi iletişim servisleri, online banka hesapları, mal varlıkları ve ödeme hizmetleri, oyunlar, e-ticaret sitelerindeki kullanıcı hesapları, e-kitaplar, resim düzenleme programları da bunlara dahil. Tabii her geçen gün bir yenisi eklenen uygulamalar ve programlarla dijital mecraların kapsamı da genişleyebiliyor. Sosyal medyayı en çok kullanan ülkelerden olsak da, dijital mirasla ilgili Türk Kanunları’nda henüz yasal bir düzenleme bulunmuyor. Yurt dışında ise örnekleri mevcut.
Kızının hesabına erişim için Facebook’a dava açtı
Berlin’de dijital mirasa yönelik görülen bir davada tren kazası sonucu hayatını kaybeden kişinin annesi, kızının Facebook hesabına erişim hakkı elde edebilmek için Facebook’a dava açtığından bahsediyor. Davayı açan anne, söz konusu ölümün intihar mı yoksa cinayet mi olduğunu öğrenebilmek adına Facebook’tan bilgi edinebileceği düşüncesi ile davayı açmış ve Berlin Eyalet Mahkemesi aile lehine karar vermişti. Facebook ise davayı temyize götürmüştü. Almanya Federal Mahkemesi ise nihai olarak varislerin bu hesaplara erişim hakkı olması gerektiğini karara bağlamıştı.
10 kişiden 1’i vasiyetine şifrelerini ekliyor
Goldsmiths Üniversitesi’nin yürüttüğü bir araştırmaya göre, her 10 kişiden biri sanal ortamda etkileşimde bulunmalarını sağlayan şifrelerini vasiyetnamelerine ekliyor: “Dijitalleşen dünyada, artık konuşmaların, yazışmaların, tutulan notların, fotoğrafların dijital ortamda muhafaza edilmesi sebebi ile kişi öldükten sonra da bu bilgilere mirasçıları tarafından ulaşılması gerekmekte olup kişilerin dijital ortamdaki varlıklarını miras bırakabilmesi hususu gündeme geliyor.”
Sosyal ağlarda süreç nasıl işliyor
Instagram hesabını vefat eden kullanıcıların yalnızca 1. derecen akrabaları hesap kapatma talebinde bulunabiliyor. Birinci dereceden akraba olduğunun kanıtlanamaması halinde Instagram bu hesap kapatma işlemini kabul etmiyor. Instagram’ın yardım sayfası olan help.Instagram.com üzerinden “Vefat Eden Bir Kişinin Hesabını Instagram’dan Kaldırma Talebi” başlığı ile hesap kaldırma başvurusu yapılabiliyor. Aynı işlem ile ölüm belgesinin de kanıtlandığı bir şekilde Instagram’a hesap kapatma yerine anıtlaştırma için başvuruda bulunabiliyor. Anıtlaştırma işlemi sonrası kişinin hesap bilgileri Instagram tarafından paylaşılmıyor. Sadece kişinin fotoğrafları ve hesabı korunuyor.
Twitter’ da vefat etmiş birinin hesabını kapatmak için aile üyeleri Twitter ile iletişime geçebiliyor. Ama ölen kişinin direk ailesi hesap kapatma işlemi için başvurabilir. Bunun için hesap bilgilendirme amacı, kapatılacak hesabın sahip adı, hesap sahibi adı soyadı, hesap sahibi ile yakınlığı, başvuru yapanın adı soyadı ve açıklama kısmına istenen talebin tam açıklaması yazılması gerekiyor.
Facebook, kullanıcı hesaplarını mahkeme kararı olmadan yasal mirasçılar ile paylaşmamakta ve ölen kişinin yakınlarına ya hesabın kapatılmasını ya da hesabın bir anma sayfasına dönüştürülmesi seçeneklerini sunmaktadır.
Gmail, mirasçıların hesaba erişebilmesi ancak bir mahkeme kararı ile mümkün. Hesabın kapatılması talebi ise ölüm belgesinin ve vekâletnamenin e-posta veya faks yolu ile sunulmak suretiyle yapılıyor. Ölen kişi 18 yaşın altındaysa doğum belgesinin de ek olarak gönderilmesi gerekiyor.