Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle Türkiye Uzay Ajansı kuruldu. Tarihi adımın ardından hükümnet adına ilk açıklama Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank’tan geldi.
VARANK: MİLLİ ÇIKARLARIMIZ UZAYDA DA GÖZETİLECEK
Varank, yaptığı açıklamada “Uzay teknolojileriyle ilgili politika ve stratejileri belirleyecek Türkiye Uzay Ajansının kurulmasıyla 20 yıllık rüya gerçek oldu. Türkiye Uzay Ajansı dışa bağımlı olmayan rekabetçi sanayinin geliştirilmesine zemin hazırlayacak. Milli çıkarlarımız uzayda da gözetilecek.” ifadelerini kullandı.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan imzasıyla yayımlanan kararla, Türkiye Uzay Ajansının kuruluş, görev ve yetkilerine ilişkin usul ve esaslar düzenlendi.
Kararnamede belirlenen görev ve yetkileri yerine getirmek üzere tüzel kişiliği haiz, idari ve mali özerkliği ile özel bütçeye sahip olacak Ajans, Cumhurbaşkanınca belirlenen politikalar doğrultusunda “Milli Uzay Programı”nın hazırlanarak hayata geçirilmesi için çalışmalar yürütecek.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile ilgili olacak Ajans, uzay ve havacılık bilimi ve teknolojilerine yönelik orta ve uzun vadeli amaçları, temel ilke ve yaklaşımları, hedef ve öncelikleri, performans ölçütlerini, bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler ile kaynak dağılımlarını da içeren stratejik planlar hazırlayacak.
Türkiye Uzay Ajansının görevleri arasında rekabetçi bir uzay ve havacılık sanayinin geliştirilmesi, toplumun refahı ve milli menfaatler doğrultusunda uzay ve havacılık teknolojilerinin kullanımının yaygınlaştırılması, uzay ve havacılık teknolojileri alanında bilimsel ve teknolojik altyapıların ve insan kaynaklarının geliştirilmesi, kapasite ve yeteneklerin artırılması, uzaya bağımsız erişim imkanı sağlayacak tesis ve teknolojilerin kazanılması, uzay ve havacılık bilimi ve teknolojileri alanındaki uzmanlık ve bilgi birikiminden milli sanayinin diğer sektörlerinin de yararlanabilmesi için gerekli çalışmaların yapılması bulunuyor.
Ulusal kapsamda ve Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU) nezdinde yürütülen spektrum ve yörünge tahsis ve koordinasyon faaliyetleri ile Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından yürütülen görevler hariç olmak üzere uzay araçları ve uzay yer sistemlerine ilişkin ulusal egemenlik kapsamındaki hakların kullanımına karar vermeye yetkili olacak Ajans, bu hakların yönetimi ve kullandırılmasına yönelik usul ve esasları belirleyerek, bu haklarla ilgili ulusal yükümlülüklerin gereklerini yerine getirecek.
ULUSAL VE ULUSLARARASI KURULUŞLARLA KOORDİNASYONU YÜRÜTECEK
Uzay yer istasyonlarının işletilmesine yönelik sözleşme imzalamak, uzay yer istasyonları arasında koordinasyonu sağlamak, Türkiye’nin uzaya yönelik hak ve menfaatlerinin korunması ve güvence altına alınması için ulusal ve uluslararası kuruluşlarla koordinasyonu yürütmekle yetkili olacak Ajans, milletlerarası andlaşmalar uyarınca uzaya fırlatılan nesnelerin kayıtlarını devlet adına tutacak ve Birleşmiş Milletler nezdinde tescil işlemlerini gerçekleştirecek veya tescil işlemlerini gerçekleştirmek üzere yetkilendirme yapacak.
Ticari, bilimsel ve araştırma-geliştirme amaçlı uzay operasyonları ile insanlı veya insansız uzaya erişim ve uzayın keşfine yönelik operasyonları yaptırmak veya yapılmasını koordine etme görevini yürütecek Ajans, uydu, fırlatma araç ve sistemleri, hava araçları, simülatörler, uzay platformları dahil uzay ve havacılıkla ilgili her türlü ürün, teknoloji, sistem, tesis, araç ve gereçlerin tasarımı, üretimi, entegrasyonu ve gerekli testlerinin yapılmasını sağlamak amacıyla plan, proje ve çalışmalar gerçekleştirecek.
Kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektör kuruluşları tarafından uzaya gönderilecek uydu ve uzay araçlarının yurt içinden fırlatılmasına, yörüngeye yerleştirilmesine ve geri döndürülmesine ilişkin gerekli izinleri vererek koordinasyonu sağlayacak Ajans, uydu ve uzay araçlarının yurt dışından fırlatılmasına, yörüngeye yerleştirilmesine ve geri döndürülmesine ilişkin bildirimleri da kayıt altına alacak.
UZAY VE HAVACILIĞA YÖNELİK İLGİ MERAKIN GELİŞTİRİLMESİNE ÖNCÜLÜK YAPACAK
Türkiye Uzay Ajansı, uzay ve hava araçları ile uzay yer sistemleri alanında her türlü tasarım, analiz, üretim, test, operasyon ve entegrasyon faaliyetlerini düzenleyip, izleyerek ve gerektiğinde bu hususlarda yetkilendirme yaparak gerekli süreçleri yürütecek.
Uzay ve havacılık bilimi ve teknolojilerinin; ülke kalkınması, milli güvenliğin sağlanması, kamu sağlığının ve çevrenin korunması, doğal kaynakların ve tarımsal verimliliğin tespit edilmesi, doğal afetlerin erken tespitinin yapılması ve doğal afetlerden kaynaklanan hasarların azaltılması, milletlerarası andlaşmalar ve yükümlülüklerin takibine yönelik kullanılması amacıyla yapılacak çalışmalarda ilgili kurumlar ile koordinasyonu sağlayacak olan Ajans, ülke genelinde uzay ve havacılık alanında bilim ve teknolojilere yönelik ilgi ve merakın geliştirilmesinde de öncülük yapacak.
Ajans bu amaçla faaliyet alanlarında kamuoyuna ulaşmak için gerekli yayınları yaparak, her türlü iletişim ortamında içerik hazırlayıp sunarak etkinlikler gerçekleştirecek ve bu amaca yönelik faaliyetleri destekleyecek.
MİLLİ GÜVENLİK VE KAMU DÜZENİNİN SAĞLANMASINDA ROL OYNAYACAK
Milli güvenlik ve kamu düzeninin sağlanması amacıyla görevi kapsamında yapılan çalışmalar sonucunda elde edilen verilerin standartlarını oluşturacak olan Türkiye Uzay Ajansı, gerektiğinde bu verilerin işlenmesini, saklanmasını ve kullanılmasını sağlamak ve paylaşım şartlarını düzenlemekle sorumlu olacak.
Türkiye’nin sahip olduğu kritik uzay ve havacılık teknolojilerinin ihracına ilişkin usul ve esasları ilgili kurum ve kuruluşlarla koordineli olarak belirleyecek Ajans, deneysel amaçlı uzay ve hava araçları, uzay ve yer sistemleri ile alt sistemler, ekipman ve bileşenlerin geliştirilmesinde, uzayın keşfine yönelik araştırmalar yaptırarak, gerekli sistem ve araçların tasarlanması, geliştirilmesi ve sair suretle temin edilmesi için üniversiteler ve diğer bilimsel faaliyette bulunan kurum ve kuruluşlarla veya yurt dışındaki kuruluşlarla iş birliği yaparak gerekli çalışmaların yürütülmesini gerçekleştirecek.
Uzay ve havacılık alanında bilim ve teknolojilere ilişkin uluslararası standartları da dikkate alacak Ajans, ilgili kurum ve kuruluşlarla koordinasyon içinde ülke standartlarını belirlemeye yönelik çalışmalar yürütecek.
Uzay ve havacılık bilimi ve teknolojilerinde dışa bağımlılığı azaltmak, uluslararası alanda rekabet gücünü artırmak, bilimsel ve teknolojik altyapıyı oluşturmak ve her türlü yeni teknolojinin geliştirilmesi amacıyla Ar-Ge ve yüksek teknoloji girişimciliği destek programları hazırlayacak Ajans, astronomi ve uzay bilimleri ile ilgili çalışmaları destekleyerek, ulusal düzeyde yürütülen çalışmaları koordine edecek, gözlem ve ölçüm sistemleri teknolojilerinin geliştirilmesine yönelik çalışmalara destek vererek uluslararası iş birliklerini geliştirecek.
YÖNETİM KURULU 7 ÜYEDEN OLUŞACAK
Türkiye Uzay Ajansı Yönetim Kurulu, başkan dahil 7 üyeden oluşacak. Yönetim Kurulu, Ajansın en üst karar organı olacak ve Ajansın Başkanı, Yönetim Kurulunun da başkanı olarak görev yapacak.
Başkan dışındaki Yönetim Kurulu üyelerinin görev süresi üç yıl olacak. Görev süresi biten üyeler yeniden seçilebilecek. Başkan yardımcılarından Yönetim Kurulu üyeliğine atananlardan görevleri herhangi bir nedenle son bulanların Yönetim Kurulu üyelikleri de sona erecek.
Ajansın Yönetim Kurulu her ay en az bir kere toplanacak. Yönetim Kurulunun olağan toplantılarına yıl içinde toplam dört defa veya üst üste üç defa katılmayan üyelerin üyelikleri Yönetim Kurulu kararıyla düşürülebilecek.
Herhangi bir nedenle boşalan üyeliklere seçilen üyelerin görev süresi de üç yıl olacak. Yönetim Kurulunun çalışma usul ve esasları, Yönetim Kurulu kararı doğrultusunda Ajans tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenecek.
Yönetim Kurulu üyelerine ayda ikiden fazla olmamak üzere her bir toplantı için 9000 ek gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucunda bulunacak miktarda huzur hakkı ödenecek.
Türkiye Uzay Ajansı Yönetim Kurulunun görev ve yetkileri ise şunlar olacak:
“Cumhurbaşkanınca belirlenen uzay ve havacılık bilimi ve teknolojileri politikalarını uygulamak. Uzay politikası doğrultusunda Milli Uzay Programı’nı hazırlamak. Ajansın çalışma ilkeleri ile bilimsel, teknolojik, hukuki ve idari altyapı ve insan kaynağı altyapısının oluşturulmasına dair düzenlemeleri yapmak. İnsan kaynakları politikasını oluşturmak ve uygulanmasını izlemek, personelin nitelikleri, işe alınmaları, performans değerlendirme kriterleri ile ilgili genel esasları belirlemek. Ajansın faaliyetlerini yönlendirmek, denetlemek ve koordinasyonu sağlamak. Ajansın faaliyet sonuçlarını, belirlenen politika, strateji ve hedefler doğrultusunda izlemek, değerlendirmek ve beklenen performansın sağlanmadığı alanlar için gerekli tedbirleri almak. Gerektiğinde yurt içinde çalışma ofisi açılmasına karar vermek, buralarda istihdam edilecek personelle ilgili hususlarda kararlar almak. Uzay ve havacılık teknoloji ve sistemleri ile ilgili her türlü tesis ve altyapının kurdurulmasına veya kiralanmasına ilişkin hususlarda karar almak. İlgili mevzuatına göre faaliyet alanı ile ilgili ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlara üye olmak veya üyelikten ayrılmak için karar vermek; yurt dışında temsilcilik açmak için karar almak. Ajansın görevleri ile ilgili yürüteceği faaliyetler çerçevesinde; ücret, telif ve işletme ücreti tarifelerini belirlemek. Uzay ve havacılık bilimi ve teknolojilerinin gelişimini ve yaygınlaştırılmasını destekleyici mahiyette finans, hukuk, yönetim, işletme, pazarlama ve benzeri konularda çalışmalar yapmak veya yaptırmak konusunda karar almak. Uluslararası uzay hukukundaki gelişmeleri izlemek ve muadil yabancı kuruluşlar ile işbirliği yapmak, uzay hukukuna ilişkin mevzuat dahil her türlü çalışmaları yürütmek. Uzay ve havacılık teknolojileri ile ilgili bölgesel veya uluslararası oluşum ve kuruluşlara üye olmak, görev alanı ile ilgili konularda uluslararası kuruluşlar ve ülkelerle bağlantı sağlamak, uluslararası oluşum, kuruluş ve anlaşmalar nezdinde ülkemizi temsil edecek personeli görevlendirmek.”
Ajans, belirtilen uzay ve havacılık bilimi ve teknolojileri faaliyetlerine ilişkin genel usul ve esasları Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulunun ilke ve önerilerini dikkate alarak belirleyecek.
AR-GE ÇALIŞMALARI DESTEKLENECEK
Türkiye Uzay Ajansının gelirleri, her yıl genel bütçeden aktarılacak tutar ile yapılan yetkilendirmeler ve danışma hizmeti karşılığı elde edilecek gelirler, buluşlardan doğan haklara ilişkin gelirler, yapılacak her türlü yardım, bağış ve vasiyetler, Ajansa ait taşınır veya taşınmaz malların gelirleri ile yayın ve diğer faaliyet gelirlerinden oluşacak.
Ayrıca Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Başkanlığı gelirleri kapsamında, TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından bir önceki yıl elde edilen gelirlerin yüzde 20’si oranında izleyen yılın ocak ayı sonuna kadar aktarılacak tutar ile Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün yıllık gelirlerinden o yıla ilişkin her türlü giderinin karşılanmasından sonra kalan miktarın yüzde 20’si oranında izleyen yılın ocak ayı sonuna kadar aktarılacak tutar da Ajansı gelirleri arasında yer alacak.
Bu arada 655 sayılı Ulaştırma ve Altyapı Alanına ilişkin Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 40’ıncı maddesinin birinci fıkrası gereğince Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına aktarılan tutarın yüzde 20’si de aktarmayı takip eden ayın sonuna kadar Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığınca Ajans hesaplarına aktarılacak. Aktarılan bu tutarlar, uzay ve havacılık araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin desteklenmesi amacıyla kullanılacak.
Ajans, Cumhurbaşkanınca belirlenen uzay ve havacılık bilimi ve teknolojileri politikaları doğrultusunda Türkiye’nin önceliklerinin belirlendiği stratejik planlar çerçevesinde ortaya çıkan ihtiyaçları karşılamak amacıyla proje ve burs çağrılarına çıkabilecek.
Bu kapsamda Ajans uzay ve havacılık bilimi ve teknolojileri alanındaki Ar-Ge ihtiyaçlarını karşılamak üzere Yönetim Kurulu’nun kararıyla TÜBİTAK programları üzerinden proje çağrılarına çıkacak, insan kaynağı ihtiyaçlarını karşılamak üzere TÜBİTAK üzerinden burs verebilecek.
Kamu kurum ve kuruluşları personeli Türkiye Uzay Ajansında geçici olarak görevlendirilebilecek ve ilgili kanun ve yönetmelikler çerçevesinde yerli veya yabancı personel istihdam edilebilecek.
Kamu kurum ve kuruluşlarınca sağlanan burslardan doğan zorunlu hizmet yükümlülükleri, yükümlünün isteği, Ajansın talebi ve yükümlünün bağlı olduğu bakanın onayı ile Ajansa devredilebilecek.
Ajans Başkanı ve Başkan Yardımcıları, mali ve sosyal hak ve yardımlar ile diğer özlük hakları bakımından sırasıyla Türkiye İstatistik Kurumu Başkan ve Başkan Yardımcılarına denk olacak.
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı bünyesinde bulunan Havacılık ve Uzay Teknolojileri Genel Müdürlüğü kapatıldı.
Söz konusu Genel Müdürlüğe ait her türlü taşınır, taşıt, araç, gereç, yazılı ve elektronik ortamdaki evrak kayıt ve dokümanların Ajansa devrine ilişkin iş ve işlemler ise Ulaştırma ve Altyapı Bakanı tarafından oluşturulacak bir komisyon tarafından 3 ay içinde yerine getirilecek.
Havacılık ve Uzay Teknolojileri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmekte olan proje ve faaliyetlere ilişkin devir hükümleri de Ajans ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı arasında düzenlenecek bir protokolle belirlenecek.
Bu arada Havacılık ve Uzay Teknolojileri Genel Müdürlüğüne tahsisli kadrolar mevcutlu olarak Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının merkez teşkilatı bünyesinde yer alan birimlere dağıtılacak.
Ayrıca Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığında Havacılık ve Uzay Teknolojileri Uzman Yardımcısı unvanlı kadrolarda görev yapan personelin kadro unvanları da başka bir işleme gerek kalmaksızın Ulaştırma ve Haberleşme Uzman Yardımcısı şeklinde; Havacılık ve Uzay Teknolojileri Uzmanı unvanlı kadrolarda görev yapan personel de kadro unvanları başka bir işleme gerek kalmaksızın Ulaştırma ve Haberleşme Uzmanı şeklinde değiştirildi.
Kaynak: Anadolu Ajansı